Antidepresan ilaçlar regl dönemini nasıl etkiler?
İlaçlar ve takviyeler modern hayatımızın artık göz ardı edilemeyen parçaları. Bedenimize aldığımız her şey içeriğine göre farklı yan etkiler gösterebiliyor. Örneğin regl sancıları ile savaşmak için aldığımız ağrı kesicilerin ağrıyı dindirmek dışında kanamayı kestiği veya azalttığı yönündeki savları duymuş ya da deneyimlemiş olabilirsin.
Peki ya antidepresanlar? Antidepresanların regl döngümüz üzerindeki etkilerini ve en sık kullanılan üç antidepresanın bedenimizde ve hormonlarımızda nasıl değişikliklere yol açabileceğini yazımızda derledik.
Mental sağlığımız ve regl ilişkisi
Öncelikle mental sağlığımız ve regl arasında nasıl bir ilişki var onu anlayalım. Regl döngüsündeki aşamalar, vücuttaki hormonların yükselmesi ve düşmesi ile tetiklenir. Döngümüzden sorumlu hormonlar beyin kimyasallarını ve duygu durumunu da etkileyebilir. Dolayısıyla akıl sağlığımız ve reglimiz (adet döngüsü) arasında karmaşık ve çift yönlü bir ilişki var diyebiliriz.
Antidepresan nedir?
Antidepresanlar, depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal bozuklukların tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar, beyindeki serotonin, norepinefrin ve dopamin gibi nörotransmitterlerin seviyelerini düzenleyerek ruh halimizi iyileştirirler. Ancak, bu nörotransmitterlerin hormonlarımızla olan etkileşimi nedeniyle, antidepresanlar regl döngüsünü de etkileyebilir.
Özellikle Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (İngilizce selective serotonin reuptake inhibitor’den devşirilerek kısaca SSRI'lar) olarak adlandırılan antidepresan ilaç grubu, prolaktin hormonunun seviyesini artırabilir. Prolaktin, hipofiz bezinden salgılanan ve genellikle emzirme sürecinde süt üretimini sağlayan bir hormondur. Ancak, prolaktin seviyelerinin normalden yüksek olması, vücuttaki hormon dengesini bozabilir ve adet düzensizliklerine, hatta adet görememe (amenore) durumuna yol açabilir. Yapılan bir çalışmada, antidepresan kullanan kadınların %14,5'inde adet düzensizlikleri (adet gecikmesi, yoğun kanama veya ara kanamalar) görülmüştür. En çok menstrüel düzensizlikle ilişkilendirilen antidepresanlar paroksetin, venlafaksin, sertralin ve mirtazapin kombinasyonu olmuştur.
En Yaygın 3 Antidepresan Türü ve Hormonlar Üzerindeki Etkileri
Paroksetin (ticari/marka adıyla Paxil)
Paroksetin (ticari/marka adıyla Paxil), yaygın olarak kullanılan bir Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörü (SSRI) olup, sinir hücreleri arasındaki serotonin seviyesini artırarak depresyon ve anksiyete tedavisinde kullanılır. Ancak serotonin seviyelerinin yükselmesi prolaktin hormonunun artmasına neden olabilir. Yüksek prolaktin seviyesi, yumurtlama sürecini ve menstrüel döngüyü bozarak adet düzensizliklerine yol açabilir. Özellikle uzun süreli kullanımda, kadınların bazıları adetlerinde gecikme, yoğun kanama veya regl süresinin uzaması gibi değişiklikler fark edebilir.
Venlafaksin (marka adıyla Effexor)
Venlafaksin (marka adıyla Effexor), hem serotonin hem de norepinefrin seviyelerini artıran bir Serotonin-Norepinefrin Geri Alım İnhibitörü (SNRI) olarak bilinir. Bu ilacın etkisi hem beyin hem de vücut sistemleri üzerinde daha geniş kapsamlıdır. Norepinefrin stres tepkisini düzenleyen bir nörotransmitter olduğu için, bu ilacın kullanımı vücutta kortizol seviyelerinin değişmesine neden olabilir. Kortizol ve stres hormonlarındaki bu değişiklikler, adet döngüsünün düzenini bozabilir ve hatta bazı kadınlarda adet kanamasının azalmasına veya kesilmesine yol açabilir.
Sertralin (Zoloft, ya da Türkiye’deki ticari adıyla Lustral)
Sertralin (Zoloft, ya da Türkiye’deki ticari adıyla Lustral), yine bir SSRI olup, serotonin seviyelerini artırarak depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk ve anksiyete tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Ancak serotonin artışı sadece ruh halini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda üreme hormonlarıyla etkileşime girerek menstrüel döngüde değişikliklere neden olabilir. Sertralinin bazı kadınlarda luteal fazı (adet döngüsünün ikinci yarısı) kısalttığı veya adet döngüsünü düzensiz hale getirdiği gözlemlenmiştir. Ayrıca, bazı kullanıcılar daha ağır veya daha uzun süren adet kanamaları yaşadıklarını bildirmiştir.
Antidepresanlar mental sağlığın yönetilmesinde kritik bir rol oynadığı gibi hormonal dengeyi ve menstrüel döngüyü etkileyebilir. Eğer antidepresan kullanımı sırasında reglinde düzensizlikler veya farklı hormonal değişiklikler fark edersen doktorunla görüşmeni tavsiye ederiz.
